جوان ومشاوره

مشورت ادراک و هشیاری دهد

                                                 عقلها مرعقل را یاری دهد

                                                                                      گفت پیغمبر بکن ای رأی زن

                                                                                                                               مـشورت کالمستشار مؤتمن(1)

مشاوره یعنی «پیوند عقل‏ها با عقل خود» یک اصطلاح عام است که در برگیرنده ی فرایندهای متعددی نظیر مصاحبه، اجرای آزمون، راهنمایی، توصیه و سایر موارد مربوط به این امور است.

هدف مشاوره، یاری رساندن به فرد به منظور حل مشکلات او، طرح و نقشه برای آینده ی وی، تغییر نگاه و نگرش شخص به حیات و زندگی و کمک هایی فکری از این قبیل است.

روان شناس مشاور کسی است که با تخصص خود در زمینه ی راهنمایی و هدایت رفتاری، مسائل و مشکلات ازدواج، انتخاب شغل و حرفه، امور اجتماعی، مسائل تحصیلی و آموزشی و سایر موارد مربوط به دیگران کمک می‏کند.

مشاوره برای جوانان، از دو مفهوم مکمل برخوردار است، یکی آنکه دیگران با آنان مشورت کنند و دیگر اینکه آنان بتوانند با اطرافیانشان به مشورت بپردازند.

آثار مشاوره با نسل جوان

1- ورزیدگی نیروی فکر و اندیشه

مشاوره با جوان نیروی فکر و اندیشه او را عمیق‏تر و ورزیده‏تر می‏کند، زیرا اصل مشورت، اتصال عقل دیگران با عقل خویش است و هر موقعیت مشاوره‏ای، جوان را در برابر پرسشی قرار می‏دهد که لازم می‏داند به خوبی بیندیشد، و پاسخی شایسته ارائه کند و در حقیقت چنین فرصتی، زمینه را برای رشد و پرورش نیروی عقلانی، فراهم می‏نماید و او را از جامع‏نگری و پختگی فکری بیشتری در مقایسه با همسالان خود که در چنین شرایطی نیستند، برخوردار می‏سازد.

2- تأییدی بر احساس کفایت و قابلیت

پذیرش شخص در خانواده یا جامعه، باعث مراجعه افراد و کسب آراء و نظرات اوست. مشورت با جوان تأییدی بر احساس قابلیت فکری و کفایت عقلانی اوست و هر اقدام مشاوره‏ای، پاسخی به نیاز جوان برای پذیرش و مقبولیت نزد دیگران است و حاصل آن، افزایش میزان اعتماد به نفس فرد خواهد بود.

3- برداشت جدیدی از مسئولیت

جوان پس از هر مشورتی که دیگران با وی ترتیب می‏دهند، برداشت جدیدی ازاحساس مسئولیت پیدا می‏کند. این امر به ویژه در خانواده بیشتر احساس می‏شود، زمانی که والدین با فرزند جوان خود به مشورت می‏پردازند، وی این گونه استنباط می‏کند که او در این زندگی منزوی، غریبه و جدا یا دور افتاده از دل‏ها و دیده‏ها نیست، بلکه متعلق به این زندگی است، چون برای پیشرفت و بهبود همین زندگی از وی نظرخواهی می‏نمایند، لذا احساس مسئولیت بیشتری نسبت به خود و اطرافیان پیدا می‏کند.

4- کمتر شدن فاصله‏های عاطفی

مشورت نوعی پیوند عاطفی و فکری است که صورت ظاهری آن جنبه ی فکری داشته و جنبه باطنی آن رنگ و لعاب عاطفی دارد. هر مشورتی که با نسل جوان انجام می‏شود، «فاصله‏های عاطفی» کمتر می‏شود و احساس انس و محبت بین افراد با جوان بیشتر و بیشتر می‏گردد.

5- نوعی آموزش غیر مستقیم به نسل جوان

مشورت با نسل جوان نوعی آموزش غیر مستقیم محسوب می‏شود، زیرا وی از رفتار والدین و اطرافیان می‏آموزد که افراد بالغ به مشاوره به وی توجه دارند و چنین همّت مبارکی از سوی اطرافیان نه تنها با غرور و عزّت نفس آنان اصطکاک ندارد، بلکه جوان را آماده ی جمع‏نگری به جای «تکروی در زندگی» و بهره‏وری از مصلحت‏اندیشی و تجربیات دیگران در چهره مشاوره می‏نماید.

شرایط مشاوره نسل جوان با دیگران:

ویژگی‏های یک مشاور برای جوانان، با دیگر مشاوران در سطح عموم جامعه، به طور ریشه‏ای و شیوه‏ای متفاوت است؛ فراهم ساختن این شرایط باعث ایجاد تفاهم و اعتماد متقابل نسل جوان با اطرافیان است تا به طور سهل و ساده و به دور از هر گونه اضطراب و دلهره این مهم انجام شود.

بی‏دلیل نیست که در آموزه‏های دینی نخستین ویژگی مشاور «عقل و خردورزی» و سپس «دلسوزی» بیان شده و برکات آن «رشد و شکوفایی»، «یُمن و برکات بسیار» و «توفیق از پروردگار سبحان» معرفی گردیده است.(2)

کسانی که جوانان آنها را به عنوان مشاور برمی‏گزینند، بدون تردید باید واجد صفاتی برتر از معلّمان و مربیان نسل جوان باشند، همچون مبلغان دینی در دانشگاهها، افزون بر «دانش» موردِ نیاز جوانان، با «روش» گفتگو، جذب مخاطب و جلب اعتماد جوانان آشنا باشند و به دور از هر گونه ظاهرسازی، خاضعانه و خالصانه و در عین حال عالمانه و خردمندانه، ریشه‏های درد را بشناسند و پس از پایان سخن مشورت کننده، به شیوه‏های درمان رو کنند تا جوانان در فضایی با تفاهم و مبتنی بر اعتماد متقابل دفتر زندگی خود را بگشایند و سطر سطر مطالب خود را به صورت مشورت مطرح نمایند.

ویژگیهای مشاور نسل جوان

از مجموع صفات برجسته ی مشاورِ جوانان، به این ویژگیهای والا می‏توان اشاره کرد:

1- سرمایه گذاری عاطفی

سطح سرمایه گذاری عاطفی بیشتر از سطح تبادل عاطفی است، در اولی دلجویی مشاور از مراجع مورد نظر مطرح است ولی در دومی، جریان داد و ستد عاطفی در حد تعادل میان دو شخصیت به میان می‏آید.

به یقین چنین سرمایه گذاری برای همگان به ویژه نسل جوان با توجه به احساسات پاک و اعتماد ارزشمندی که به انسان‏های وارسته و خالص می‏کنند، ضرورتی بیشتر و بهتر خواهد داشت.

2- ثبات عاطفی

فرد در صورت برخورداری از عواطف با ثبات و یکدست در مراحل مختلف زندگی می‏تواند، اعتماد جوان را جلب کند و او را به گفتگو و مشاوره ترغیب نماید. والدین بیش از دیگران باید واجد چنین صفتی باشند.

3- تواضع و فروتنی

در مناسبات انسانی، نفوذ اخلاقی و جلب اعتماد دیگران در شرایطی امکان‏پذیر است که ارتباط افقی حاکم باشد. این امر در روابط متقابل جوانان و دیگران چشمگیرتر و تعیین کننده‏تر است. زیرا جوانانی که احساس می‏کنند، مشاور از موضع برتر و موقعیت اقتدار با آنان مواجه می‏شود، دست به مقاومت می‏زنند و عکس‏العمل مخالفی از خود بروز می‏دهند.

4- نیازشناسی جوانان

آگاهی و درک کامل اطرافیان به ویژه والدین از نیازهای مهم سنّی و مشکلات این دوران، توانایی خاصی به آنان می‏بخشد تا بر اساس نیازهای آنان، روش‏هایی را اتخاذ نمایند که به نتیجه ی مطلوب، یعنی تفاهم کامل منجر شود.

5- ارزش‏های اخلاقی

پای‏بندی به یک نظام اخلاقی استوار، متقن و مستحکم الهی، اعتماد جوانان را به خوبی جلب می‏کند.(3) هرگاه نسل جوان ما انسان آگاه و هوشیاری را بنگرند که امواج زندگی و توفان شبهات او را عاجز و ناتوان نمی‏کند و چونان نخل استوار و تنومندی، سربلند و پر استقامت به اعتقادات دینی و دلبستگی‏های الهی خود معتقد است، در تمامی عرصه‏ها برتر از نزدیکان و اطرافیان به او اعتماد می‏کنند و چونان امینی رازدار و پدری مهربان یا برادری دلسوز و آگاه، تمامی فرازها و فرودهای حوادث زندگی خود را با او در میان می‏گذارند و از وی مدد می‏گیرند. به راستی چنین کامیابی برای یک مشاور، بهترین موفقیت و سربلندی محسوب نمی‏شود؟!

آری:

دل را نگاه گرم تو دیوانه می‏کند

                                               آیینه را رخ تو پری خانه می‏کند

                                                                                      آزادگان به مشورت دل کنند کار

                                                                                                                        این عقده کار سبحه صد دانه می‏کند(4)

پی‏نوشتها:

1)مولوی.

2) رسول اکرم (ص))؛ وسائل الشیعه، ج 12، ص 42.

3)جوان و نیروی چهارم زندگی، ص 122-119.

4)صائب.

منبع:پیام زن- با تغییروتلخیص